Czym jest psychoterapia?

Psychoterapia jest metodą leczenia zaburzeń psychicznych o potwierdzonej naukowo skuteczności. Sprawdza się zarówno wspierając inne metody leczenia (np. farmakoterapię), jak i działając samodzielnie. Istnieje wiele rodzajów terapii, które pomagają w różnych rodzajach zaburzeń. Na nurt psychodynamiczny składa się wiele teorii, które są od siebie stosunkowo niezależne, ale zgadzają się co do głównych założeń psychoanalizy, czyli wszystkie uznają istnienie nieświadomości. Dzięki mnogości teorii psychoterapia psychodynamiczna daje możliwość dopasowania metody pracy do rodzaju i poziomu zaburzeń z jakim przychodzi pacjent. Sprawia to, że terapeuta wybierający podejście psychodynamiczne decyduje się na pracę z szerokim spektrum zaburzeń, natomiast osoba wybierająca psychodynamicznego psychoterapeutę może się spodziewać, iż dostosuje on teorię wyjaśniającą do jego problemu.

Najczęstszą formą pracy w terapii psychodynamicznej jest psychoterapia indywidualna. Po kilku spotkaniach konsultacyjnych następuje ustalenie zasad obowiązujących podczas terapii (tzw. setting ). Następnie terapeuta razem z pacjentem badają zachowania, zwyczaje, historie związków i szukają charakterystycznych punktów, które rzucą trochę światła na nieświadomość. Ten rodzaj pracy nazywa się odkrywającym (ekspresywnym), ze względu na odkrywanie nieświadomych dotychczas uczuć, myśli lub postaw. Inny rodzaj pracy indywidualnej to model wspierający (podtrzymujący). Terapeuta pomaga w nim swojemu pacjentowi nazwać uczucia, może prowadzić psychoedukację lub komentować sytuację życiową pacjenta z głębokim zrozumieniem. W zależności od aktualnego stanu pacjenta, rodzaju i poziomu zaburzenia, terapeuta może wędrować od terapii odkrywającej do terapii wspierającej i odwrotnie.

Kolejną popularną formą pracy z wykorzystaniem teorii psychodynamicznych jest terapia grupowa. Niektóre osoby będą lepiej czuły się w relacji z grupą, niż na indywidualnych sesjach. Z tego względu terapia grupowa może być autonomiczną metodą leczenia. Jednak często jest wybierana jako wsparcie dla terapii indywidualnej. Podczas pracy grupowej niektóre osoby czują się bardziej ośmielone, dzięki czemu z większą łatwością opowiadają o swoich problemach i emocjach. Grupowa terapia psychodynamiczna pozwala dowiedzieć się i odczuć w jaki sposób nasza osobowość wpływa na innych. Aby uczestniczyć w takiej formie terapii wymaga się od osób motywacji większej niż potrzebna jest do rozpoczęcia psychoterapii indywidualnej, ze względu na możliwość zdemotywowania grupy swoją bierną postawą.

Psychoterapia psychodynamiczna posiada swoje ograniczenia. Często wspominanym jest problem leczenia pacjentów uzależnionych od środków psychoaktywnych, ze względu na duże napięcie pojawiające się podczas badania nieświadomych uczuć. Osoby, które radzą sobie z pojawiającym się napięciem poprzez nałogi mogą podczas psychoterapii doświadczać nasilenia zachowań nałogowych. W takim przypadku dobrym rozwiązaniem jest przekazanie procesu leczenia terapeutom zajmującym się uzależnieniami. Podejście psychodynamiczne nie jest także popularne w przypadku terapii rodzinnych i małżeńskich. Według Ringstorma psychodynamiczna psychoterapia małżeńska napotyka na szereg problemów, które utrudniają terapeucie dokonanie analizy przeciwprzeniesiena.

Częstym i szkodliwym stereotypem na temat psychoterapii jest porównanie jej do rozmowy z przyjacielem. Psychoterapeuta psychodynamiczny ma etyczny obowiązek przerwać terapię jeśli opiera się ona głównie na tego typu przyjacielskiej wymianie zdań. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo wejścia w świat osoby terapeutyzowanej tak bardzo, że straci się możliwość obserwowania jej życia. Rola terapeuty nie powinna się ograniczać jedynie do pozostawania „zimnym” obserwatorem. Taka postawa przedstawiana często w filmach (pacjent na kozetce, terapeuta jest zupełnie bierny) może również okazać się niebezpieczna dla procesu terapeutycznego, ze względu na zupełne odcięcie się od doświadczenia pacjenta. Psychoterapeuta psychodynamiczny potrafi balansować pomiędzy bliskością a dystansem w stosunku do pacjenta, w zależności od merytorycznych wskazań. Jest to jedna z tych rzeczy, które czynią psychoterapię psychodynamiczną unikatową.